نخستین روز فروردین امسال نیز جمعی از نوجوانان و دانش‌آموزان در دیدار با رئیس‌جمهور تقاضای «ایجاد شورای نوجوانان» و «تشکیل اتاق اندیشه‌ورزی برای بهره‌گیری از دیدگاه‌ها و نظرات نوجوانان و دانش‌آموزان در اداره امور کشور» را مطرح کرده بودند.
این در حالی است که هم‌اکنون نیز نوجوانان و دانش‌آموزان می‌توانند از طریق شورای دانش‌آموزی و مجلس دانش‌آموزی نظرات خود را مطرح و در تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها برای اداره امور ایفای نقش کنند.
حال پرسش این است شورای دانش‌آموزی و به‌ویژه مجلس دانش‌آموزی تاکنون چقدر در تصمیم‌گیری‌های مسئولان در مدیریت امور دانش‌آموزان همچون تدوین کتاب‌ها و برنامه‌ریزی‌های درسی نقش داشته و مؤثر بوده بوده است و آیا با تشکیل شورای عالی جوانان و نوجوانان این نقش و جایگاه پررنگ‌تر از امروز خواهد شد؟
خرد جمعی در مدرسه
سید هاجر بنی‌هاشمی، مدیر مدرسه غیردولتی زبدگان شهرستان کردکوی در پاسخ به قدس، شورای مدرسه را به شاخ و برگ‌های درخت تشبیه می‌کند و می‌گوید: اگر شاخ و برگ نباشد درخت معنا و مفهومی نخواهد داشت. بنابراین اگر مدیریت مدرسه‌ای موفق عمل می‌کند بی‌شک از خردجمعی مدرسه که شامل شورای دانش‌آموزی، شورای دبیران و انجمن اولیا و مربیان مدرسه می‌شود، در برنامه‌ریزی‌های آموزشی، برنامه‌ریزی امتحانات، برگزاری اردوهای دانش‌آموزی و... بهره‌مند می‌شود.
وی می‌افزاید: ما هر ماه با شورای دانش‌آموزی جلسه برگزار و در خصوص خواسته‌های دانش‌آموزان، مسائل مدرسه و چگونگی رفع مشکلات تبادل نظر می‌کنیم. البته مدیرانی هم پیدا می‌شوند که چندان به نظرات شورای مدرسه اهمیت نمی‌دهند.
نیازی به سازوکار جدید برای نوجوانان نیست
محمدمهدی کوراوند، رئیس دهمین دوره مجلس دانش‌آموزی کشور و فعال فرهنگی، اجتماعی و دانشجویی، در پاسخ به قدس می‌گوید: تربیت حکمرانی، رسالت نخست مجلس دانش‌آموزی به عنوان یک نهاد صنفی و مشورتی است. یعنی محلی برای تربیت مدیران نسل آینده نظام جمهوری اسلامی که به نظر من تاکنون به این هدفش جامه عمل پوشانده است.
مشاور اسبق وزیر آموزش و پرورش اثرگذاری در امور مربوط به دانش‌آموزان را بخش دیگری از رسالت مجلس دانش‌آموزی عنوان می‌کند و می‌گوید: در این زمینه هم ما یکسری مصوباتی را در ادوار مختلف داشتیم که اجرایی شدند. مثلاً سال ۱۳۹۹ و ایام شیوع کرونا ویروس در کشور که بسیاری از دانش‌آموزان به صورت مجازی آموزش می‌دیدند، یک‌مرتبه تصویب شد همه امتحانات حضوری برگزار خواهد شد. ما با شورای عالی آموزش و پرورش و کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی جلساتی برگزار کردیم تا دانش‌آموزانی که آموزش‌ها را مجازی دریافت کرده بودند امتحاناتشان را هم مجازی بدهند. یعنی یکی از مطالبات جامعه دانش‌آموزی را از طریق اثرگذاری روی رأی نمایندگان مجلس برآورده کردیم. سال ۱۴۰۰ و به‌دنبال مصوبه‌ای در مجلس دانش‌آموزی، در خصوص تغییر محتوای برخی کتاب‌های درسی که دچار نواقصی بودند مثل کتاب فلسفه پایه یازدهم با دفتر تألیف کتب درسی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی درسی جلساتی داشتیم که در نهایت مورد ویرایش دوباره قرار گرفتند و اصلاح شدند. یا پیشنهاد اولیه طرح تعطیلی مدارس در روزهای پنجشنبه در زمان دولت احمدی‌نژاد، برای نخستین بار از سوی مجلس دانش‌آموزی ارائه شد. در مجموع حتی اگر وزارت آموزش و پرورش و یا دولت وقت سعی می‌کرد فضا به سمت خاصی نرود اما روحیه و انگیزه نوجوانی فضا را به سمتی می‌برد که مجلس دانش‌آموزی بتواند در تصمیمات کلان مربوط به حوزه آموزش و پرورش اثرگذار باشد.
وی معتقد است وقتی نهادی مثل مجلس دانش‌آموزی داریم که هنوز به تعالی خودش نرسیده و می‌تواند کارایی داشته باشد چرا دوباره باید سازوکار دیگری ایجاد کنیم؟ اگر روی شورای عالی جوانان اهتمام بورزیم و آن را تقویت کنیم چه بسا نتیجه بهتری بگیریم. ضمن اینکه طبق قوانین کشور، ما در دوره نوجوانی محدودیت‌هایی هم به‌خاطر اقتضائات سنی داریم به‌طوری که نمی‌توانیم از همه ظرفیت‌های این قشر به دلیل زیر سن قانونی بودنشان استفاده کنیم اما برای دوره جوانی این مشکل وجود ندارد و از سوی دیگر، میدان بزرگ‌تری در اختیارشان قرار می‌گیرد و بهتر می‌توانند ظرفیت‌هایشان را تجلی دهند. البته این مهم زمانی اتفاق می‌افتد که در مجلس دانش‌آموزی روی افراد کار شود و برای میدان جدید آماده شده باشند.
مجلس دانش‌آموزی، مرجعی قوی برای نوجوانان
شایان تکتاز، عضو و کارپرداز دهمین دوره مجلس دانش‌آموزی کشور هم نگاهی مشابه به موضوع دارد و به قدس می‌گوید: شورای دانش‌آموزی را باید از دو بُعد خرد و کلان دید. در بُعد کوچک که در قالب شورای مدرسه نمود پیدا می‌کند تاکنون تصمیمات خوبی از سوی این نهاد گرفته شده و تصمیمات شورای دانش‌آموزی در اداره و مدیریت مدرسه و امور دانش‌آموزان دخیل بوده است. البته با وجود این، بعضی از مدیران هم اصلاً نمی‌دانند دانش‌آموزشان نماینده مجلس دانش‌آموزی کشور است. یعنی در کنار مدیرانی که تصمیمات شورا برایشان با اهمیت است مدیرانی هم داریم که هیچ بهایی به تصمیمات شورای مدرسه نمی‌دهند.
وی می‌گوید: واقعیت این است این مجلس اگرچه تاکنون مصوبات و پیشنهادهای خوبی برای اداره امور مدارس و دانش‌آموزان به دستگاه‌های تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر مثل مجلس شورای اسلامی، شورای عالی آموزش و پرورش و... داشته که مورد استقبال قرار گرفته، با این وجود باید اذعان کرد آن‌گونه که باید به تصمیمات این مجلس که حالا در صورت تصویب از سوی شورای عالی آموزش و پرورش و ابلاغ از سوی ریاست جمهوری در حکم قانون هستند و باید اجرایی شوند، توجه نمی‌شود. در واقع دستگاه‌های مسئول آن‌گونه که لازم است به مصوبات مجلس دانش‌آموزی بها نمی‌دهند.
تکتاز با بیان اینکه اطلاعات چندانی در خصوص تبدیل شورای عالی جوانان به شورای عالی جوانان و نوجوانان ارائه نشده، می‌افزاید: در واقع نمی‌دانیم اعضای این شورا چگونه انتخاب خواهند شد بنابراین در چنین حالتی نمی‌توان گفت اقدامی مثبت است یا خیر؟ ولی ما یک مجلس دانش‌آموزی داریم که تاکنون ۱۱ دوره آن تشکیل شده و امتحانش را پس داده است، بنابراین اگر فقط کمی به آن بها داده شود آن‌وقت مرجعی قوی برای مطالبات دانش‌آموزان و نوجوانان کشور خواهد بود. این در حالی است که شورای عالی جوانان و نوجوانان تا ایجاد شود و طی آزمون و خطا مشکلات و ضعف‌هایش نمایان و برطرف شوند زمان زیادی طول می‌کشد، بنابراین به نظر می‌رسد باید روی مجلس دانش‌آموزی بیشتر تمرکز کنیم.
ایجاد ظرفیت تازه برای نوجوانان
محمدجواد حسینی، رئیس اسبق آموزش و پرورش استثنایی و سرپرست اسبق وزارت آموزش و پرورش می‌گوید: شورای دانش‌آموزی و مجلس دانش‌آموزی بی‌شک گام‌هایی برای مشارکت و تربیت اجتماعی برداشته و مؤثر بوده‌اند؛ اما تا نقش‌آفرین بودن در تصمیم‌گیری‌ها و مشارکت واقعی‌شان فاصله زیادی دارند. دلیل این موضوع این است که تاکنون خیلی به آن‌ها میدان داده نشده است. درواقع تا پیش از مصوبه جدید که بر اساس آن، مصوبات مجلس دانش‌آموزی در صورت تأیید از سوی شورای عالی آموزش و پرورش و ابلاغ از سوی ریاست جمهوری به قانون تبدیل می‌شوند، بیشتر نقش مشارکت تشریفاتی را داشتند.
وی از پیشنهاد ریاست جمهوری کاملاً دفاع می‌کند و می‌افزاید: اینکه عنوان نوجوانان در کنار جوانان اضافه شده کاملاً اقدام مناسبی است، چون ما همواره نوجوانان را در حوزه کودک و یا درحوزه جوانان مصادره می‌کردیم. در واقع کنوانسیون‌ها و قوانین بین‌المللی حمایت از کودکان، کودک را فرد زیر ۱۸سال می‌دانند در حالی که ما ۱۲تا ۱۸ سالگی را سن نوجوانی می‌دانیم. یا در سازمان ورزش و جوانان، وقتی بیان می‌کنند ورزش و جوانان، نوجوانان را هم داخل همان جوانان معنی می‌کنند که این یک اشکال بود و حالا با پیشنهاد ریاست جمهوری و آمدن نام نوجوانان در کنار جوانان، نوجوانان هم به رسمیت شناخته می‌شوند. بنابراین از بُعد معرفتی و شناختی کار درستی است. ضمن اینکه این موضوع نه تنها هیچ منافاتی با فعالیت مجلس دانش‌آموزی ندارد بلکه ظرفیت قانونی جدیدی برای این قشر از جامعه محسوب می‌شود و از این لحاظ هم حرکت یا گامی رو به جلو خواهد بود. در واقع این‌ها بسترها و شبکه‌هایی هستند که زمینه مشارکت واقعی، پایدار و نهادمند نوجوانان را فراهم می‌کنند.
نظر شما